İncelemesiz Patent
İncelemesiz patent patent araştırması gerçekleştirilmiş ancak araştırma sonrasında bir sonraki prosedürel aşama olan inceleme aşamasına hiç geçilmeksizin, yani incelenme yapılmaksızın tescil kararı alınmış bir patent türüdür.
İncelemesiz bir patent sahibi olmak için başvuruya ait araştırma raporunun başvuru sahibine tebliğ edildiği tarihten itibaren 3 ay içinde sistem tercihi yapılması gerekir (KHK #551, Md. 59). Sistem tercihi yapmak demek patent başvurusunun bir sonraki prosedürel aşamasında inceleme mi gerçekleşsin yoksa patent başvurusu incelenmeksizin tescil mi edilsin tercihinin yapılması demektir. İnceleme talebi gerekli süre içinde yapılmaz ise Türk Patent Ofisi incelemesiz sistemin tercih edildiğini varsayacaktır.
İncelenmeyen patent tanım olarak içindeki teknik ihtivanın incelemeye tabi tutulmadığı bir patent olduğundan söz konusu tanımın beraberinde getirdiği güvenilir olmama durumu 551 sayılı Kanun Hükmünde Kararname Md. 60 içerisinde ifade edilmiştir: “İncelemesiz verilen patentin konusunun gerçekliği ve yararlılığı devletçe garanti edilmez.”
Bu tanım açık bir şekilde güvenilirlik durumundaki soruna işaret etmektedir. Dahası inceleme aşaması öncesinde araştırma otoritesince gerçekleştirilen patent araştırmasında ve akabinde düzenlenen araştırma raporunda olumsuz sonuçlar yer alması, mesela yenilik veya buluş basamağı açısından tescile izin vermeyecek nitelikte belgelere atıf yapılması, incelemesiz patentin tescil edilmesine engel değildir. 551 sayılı Kanun Hükmünde Kararname Md. 60 aynen şu ifadeleri içermektedir: “Enstitü, 57. maddeye göre düzenlenen tekniğin bilinen durumu ile ilgili araştırma raporunu ve varsa üçüncü kişilerin araştırma raporuna ilişkin görüşlerini dikkate almaksızın … incelemesiz patent verilmesine karar verir.”
Yukarıdaki atıftan da görüleceği üzere yeni olmayan ve/veya buluş basamağına sahip olmayan bir patent başvurusu için incelemesiz patent tescili alınabilmektedir.
İncelemesiz patent ile inceleme sırasında yüklenilmesi gereken masrafları, yani Türk patent mevzuatında tanımlı haliyle birinci, ikinci ve üçüncü inceleme ücretlerini araştırmadan hemen sonraki 7 yıl boyunca dondurma avantajı elde edilmektedir. İncelemesiz bir patentin koruma süresi yedi yıl olduğuna göre başvuru sahibi bu süre zarfında incelemesiz patenti için inceleme talebi yaparak söz konusu masrafların yer alacağı inceleme aşamasını her an başlatabilir.
Diğer yandan incelmesiz patentin yedi yıl içerisinde incelemeli patente dönüştürülmesi kararı verilirse veya bir patent tecavüzü suçlaması akabinde üçüncü bir taraf inceleme talebinde bulunursa inceleme aşaması hemen başlayacak ve sonucunda tescil kararının çıkması halinde belge düzenleme ücreti bir kez daha ödenecektir. Yani başvuru sahibinin hem incelemesiz patent için hem de incelemeli patent için belge düzenleme ücreti ödemesi söz konusu olabilir ki, bu da yukarıda açıklanan süreç dondurma ve maliyet erteleme avantajının zayıf noktasıdır.
İncelemesiz patent ile inceleme sırasında yüklenilmesi gereken masrafları, yani Türk patent mevzuatında tanımlı haliyle birinci, ikinci ve üçüncü inceleme ücretlerini araştırmadan hemen sonraki 7 yıl boyunca dondurma avantajı elde edilmektedir. Ancak incelemesiz patent tescilinde elde edilen bu maliyet avantajı patentin tescil edilmesi ile elde edilen asıl avantajı yani üçüncü tarafları tescilli teknolojiyi kullanmaktan mahkeme yoluyla men etme avantajını ortadan kaldırmaktadır. Şöyle ki: incelemesiz bir patent tescili elde ederek inceleme masraflarının ertelendiği düşünülürse üçüncü taraflarca gerçekleştirilen bir patent tecavüzü durumunda harekete geçmekte sorunla yaşanacaktır.
Patent hakkı üçüncü tarafları men etmek şeklinde negatif bir hak olarak düşünülürse (negatif bir haktır zira belge sahibine üretim hakkı vermezken, -çünkü ürün patentliyse bile patent sahibi onu üreterek başka patentleri çiğniyor olabilir- üçüncü tarafları men etme hakkı tanır), incelemesiz patent ile bu patent hakkı kullanılamayacaksa incelemesiz patent en gerekli olduğu anda patent işlevini yerine getirmeyecek demektir gibi bir sonuç ortaya çıkmaktadır.
Daha açık olarak belirtmek gerekirse incelemesiz patent en gerektiği zaman yani patent sahibinin ürünü taklit edilirken taklitçiyi durdurmak adına kullanılamamaktadır. Zira incelemesiz patente dayanarak yetkili bir mahkemeye başvurulduğunda karşı tarafın yani iddia konusu tecavüz fiilini gerçekleştiren tarafın patent vekilinin atacağı ilk adım incelemesiz patent tescili için inceleme talebinde bulunmak olacaktır.
Bu durum ise incelemesiz patentin hukuken tescilli statüden başvuru statüsüne geri dönmesi anlamına gelir. 551 sayılı Kanun Hükmünde Kararname Md. 60 son paragrafa göre artık incelemeli patent hükümleri uygulanacaktır. Ancak patent tecavüzü ile ilgili olarak Md. 136 son fıkra okunursa incelemeli patente dair tescilli patent statüsünün askıya alınmış olacağı anlaşılmaktadır: “Mahkemeler tecavüz ile ilgili kararlarını ancak tescilli belgeler için verebilirler.” Bunun anlamı mahkemelerin yapılan inceleme talebi ile tekrar başvuru statüsüne dönmüş bulunan bir belgeye dayanarak karar almayacaklarıdır.
Sonuç olarak patent tecavüzünün ne zaman birden vuku bulacağı önceden bilinemeyeceğinden incelemesiz patent tam işe yarayacağı sırada tekrar başvuruya dönüşebilir.
İncelemesiz bir patent tescili belge sahibinin veya herhangi bir üçüncü tarafın inceleme talebi gerçekleştirmesiyle birlikte tekrar inceleme aşamasına geri döner. Eğer tam bu noktada belge sahibinin incelemesiz patentine dayanarak tecavüzle suçladığı bir üçüncü taraf var ise bu tarafça gerçekleştirilen bir inceleme talebi söz konusuysa ilgili mahkeme tecavüz suçlamalarının değerlendirilmesini durduracaktır (551 sayılı Kanun Hükmünde Kararname Md. 60 son paragraf ve Md. 136 son fıkra).
Diğer yandan herhangi bir tecavüz ihtilafı bulunmasa dahi belge sahibi incelemesiz patentini incelemeliye dönüştürmek için kendisi inceleme talebinde bulunabilir.
Araştırma raporunun düzenlenmesi akabinde başvuru sahibi masraf erteleme türü bir nedenle incelemesiz sistemi tercih ederse süreler şu şekilde örneklendirilebilir.
Araştırma raporunun başvuru sahibine tebliğ edildiği tarihten itibaren 3 ay içinde incelemeli sistem seçilmez ise incelemesiz sistem seçilmiş kabul edilir. Hemen ardından araştırma raporu yayınlanarak yayın tarihi + altı aylık süre içerisinde üçüncü tarafların itirazına açık kalmaktadır.
Araştırma raporunun başvuru sahibine tebliğ edildiği tarihten itibaren 3 ay içinde incelemeli sistem tercihi yapılabilir. Eğer incelemeli sistem tercihi seçilmiş ise araştırma raporu yayınlandıktan sonra rapor yayını + altı ay içinde inceleme talebi yapılması gerekir. Dolayısıyla sistem tercihi yapmak ile inceleme talebi yapmak ayrı iki prosedürel adımdır. Ancak her ikisi elbette aynı anda da yapılabilir. Başvuru sahibi inceleme talebini söz konusu altı aylık araştırma raporuna kamunun itirazı süresinin başında veya daha önce yaparsa bile Türk Patent Enstitüsü yine bu altı aylık sürenin dolmasını bekler ve incelemeyi öyle başlatır. Eğer altı aylık süre içinde itiraz gelirse süre sonunda bunlar başvuru sahibine iletilerek bunlara karşı cevap sunabilmek için bildirim tarihlerinden itibaren bir 3 ay daha saymaya başlar.
Araştırma raporunun başvuru sahibine tebliğ edildiği tarihten itibaren 3 ay içinde incelemeli sistem tercihi yapılabilir. Eğer incelemeli sistem tercihi seçilmiş ise araştırma raporu yayınlandıktan sonra rapor yayını + altı ay içinde inceleme talebi yapılması gerekir. Dolayısıyla sistem tercihi yapmak ile inceleme talebi yapmak ayrı iki prosedürel adımdır.
Örneğin herhangi bir yıl için 5 Mayıs’ta sistem tercihi davet yazısı alındı ise 5 Ağustos’a kadar sistem tercihi yapılması gerekir. Araştırma raporu ise daha ileri bir tarihte yayınlanacaktır. Araştırma raporunun mesela 10 Eylül’de yayınlandığı varsayılırsa, 10 Eylül’den itibaren altı aylık itiraz süresi saymaya başlayacaktır. Buraya kadar sistem tercihinde yapılan seçim sürece bir etkide bulunmamıştır. Sistem tercihi sırasında eğer incelemeli sistem tercihi yapıldıysa bu altı aylık araştırma raporuna itiraz süresi içerisinde inceleme talebi yapılabilir. Eğer üçüncü taraf itirazları söz konusu ise Türk Patent Enstitüsü bunları altı aylık süre dolunca tebliğ eder. Mesela tebliğ tarihi 15 Nisan olarak kabul edilirse, 15 Nisan’dan itibaren üç ay içinde karşı cevap hazırlamak için süre tanınmış olur. Talep üzerine ek üç ay süre uzatımı da mümkündür.
Karşı cevaptan kasıt duruma göre istem değişikliği eşliğinde bir argümantasyon yazısı şeklinde olabilir. Söz konusu üç ay dolunca süreç incelemesiz sisteme göre işliyorsa Türk Patent Enstitüsü doğrudan incelemesiz patent kararı verir. Bu durumda hazırlanan istem düzeltmesi bir inceleme otoritesine gönderilmeksizin dosyada duracağından incelemesiz sistemde böyle bir düzeltmeyi bu aşamada yapmak akıllıca olmayacaktır. İncelemeli sistemde ise inceleme başlatılacaktır. Yani Türk Patent Enstitüsü normal olarak dosyayı incelemeyi yapacak anlaşmalı ofise yollar.