Soru Kategorileri

Rüçhan

Rüçhan hakkı nedir?

Avrupa Patent Sözleşmesi üzerinden tartışılacak olursa Md. 87(1) rüçhan hakkını tanımlamaktadır: Buna göre Paris anlaşması üyesi bir ülkede (neredeyse tüm ülkeler) yapılan bir patent/faydalı model başvurusunu başvuru sahibi 12 ayı geçmemek kaydıyla bir Avrupa başvurusuna dönüştürebilir. Bunun amacı kısaca şöyle açıklanabilir:

Bir patent başvurusu için en önemli iki tarih başvuru ve yayın tarihleridir. Tabii tescil tarihi de önemlidir ve daha bir sürü prosedürel açıdan anlamlı tarih bulunmaktadır. Ama bunlar arasında daha önemli veya en önemli olan tarih başvuru tarihidir. Bunun önemi aşağıdaki çizim (Şekil 1) üzerinden tartışılabilir.

Söz konusu zaman akışına bakılırsa TR X başvurusundan rüçhan alan bir EP X ve US 1 başvurusundan rüçhan alan bir EP 1 başvurusu görülmektedir. Ayrıca EP X ve EP 1 için yayın tarihleri gösterilmiştir. Dikkat edilirse EP 1 başvuru tarihi EP X başvuru tarihinden daha eskidir. Dolayısıyla EP 1 ve EP X’in her ikisinin de içinde farklı kimselerin farklı zamanlarda yaptığı benzer buluşların anlatıldığı varsayılırsa normalde EP 1 başvurusu EP X’e göre avantajlı olmalıdır, çünkü daha eski tarihlidir.

Ancak rüçhan hakları hesaba katıldığında bu durum değişir. EP X başvurusu EP 1’e göre daha sonraki bir Avrupa başvuru tarihine sahip olmasına karşın daha eski bir rüçhan tarihine sahiptir. Yani TR X Türkiye başvurusunun tarihi US 1 ABD başvurusundan daha eski tarihli olduğu için EP X, EP 1’e göre daha eski bir rüçhana sahip ve böylece daha önce başvurulmuş kabul edilir. Daha önceki bir başvuru ise aynı buluş söz konusu olduğunda öne geçme anlamına gelmektedir.

Rüçhan hakkının Türk ve Avrupa mevzuatında tanımlı olduğu hukuki hükümler hangileridir?

Avrupa Patent Sözleşmesi’nde rüçhan hakkı Md. 87 ve 88’de temel kavramlarıyla verilirken Türk mevzuatında KHK #551 Md. 49’da açıklanmaktadır.

Önceki bir başvuruya dayandırılan rüçhan talebini takiben önceki başvurunun hükümsüz hale gelmesi durumunda rüçhan hakkı düşer mi?

Basitçe tanımsal olarak daha sonra yapılan bir başvurunun bir önceki başvurunun tarihini almasını sağlayan rüçhan hakkı için Avrupa Patent Sözleşmesi Md. 87(3) önemli bir açıklama yapmaktadır. Rüçhan alınan başvurunun başvuru yapıldıktan ve numarası alınarak tarihi atandıktan sonra akıbeti önemli değildir. Şekil 1’de TR X başvurusu Türk Patent Ofisi’ne gidip tarih ve numara aldıktan sonra geri çekilse veya herhangi bir nedenle geçersiz hale gelse bile EP X için rüçhan hakkı sağlayabilir.

Rüçhan hakkının bir dizi halinde iki defa üst üste kullanımı mümkün müdür?

Avrupa Patent Sözleşmesi üzerinden tartışılacak olursa Md. 87(4) çift rüçhan kullanımının önüne geçmeye dair önemli bir hususu açıklamaktadır. Bir buluş için sadece bir kez rüçhan alınabilir. Bir alt sorudaki zaman akışına dikkat edilirse TR 1 başvurusu sahibi bu başvurudan rüçhan alıp TR 2 başvurusunu gerçekleştirmiş ve daha sonra ondan da rüçhan alıp EP 1 başvurusunu gerçekleştirmiştir. Atıf yapılan Md. 87(1)’e göre rüçhan süresi sadece 12 ay olup bunun 2 kere kullanılması söz konusu değildir.

 

Rüçhan hakkının bir dizi halinde iki defa üst üste kullanımının istisnaları var mıdır?

Avrupa Patent Sözleşmesi üzerinden tartışılacak olursa Md. 87(4)’e göre rüçhan hakkının iki kez üst üste kullanımı istisnai şartlarda mümkündür. Aynı ülkede başvurusu yapılmış ve bir önceki başvuru (TR 1) gibi aynı buluşu açıklayan ikinci bir başvuru (TR 2) var ise ve bu ikinci başvurunun (TR 2) gerçekleştirildiği tarihte ilk başvuru (TR 1) geri çekilmiş, terk edilmiş veya reddedilmiş ise, ayrıca kamuya açılmamış, geride talep edilebilecek herhangi bir hak bırakmamış ve hiç rüçhan hakkı doğurmamış ise, söz konusu ikinci başvuru (TR 2) rüçhan hakkı doğurabilir.

Önceki başvuru ise bundan sonra da rüçhan doğuramaz. Bunun anlamı şudur: TR 1 hiç rüçhan doğurmadan, kamuya açılmadan geri çekilmek suretiyle aynı başvuru sahibinin yaptığı TR 2 başvurusu ilk başvuru statüsüne dönüştürülebilir. Sonra da ondan rüçhan alarak EP 1 başvurusu yapılabilir. Ancak TR 2 başvurusu yapıldığında TR 1 geçerliyse, TR 1’den rüçhan talebi yapıldıysa veya TR 1 yayınlanmış durumdaysa bu mümkün değil değildir (Şekil 2).

Birden fazla rüçhan almak mümkün mü?

Avrupa Patent Sözleşmesi üzerinden tartışılacak olursa Md. 88(2)’ye göz atılırsa bir başvurunun birden fazla rüçhanı olabileceği belirtilmektedir.

 

Birden fazla rüçhan alarak yapılan bir başvuruda farklı istemlerin farklı rüçhan haklarına atanması mümkün mü?

Avrupa Patent Sözleşmesi üzerinden tartışılacak olursa ve Md. 88(2)’ye göz atılırsa rüçhan alan başvurudaki farklı istemlerin farklı rüçhan tarihlerine sahip olabileceği belirtilmektedir. Şekil 3’teki zaman akışına bakılırsa mesela EP 1’e ait 5 istemden üçü TR 1 ve kalan 2’si TR 2 tarihine atanmış olabilir. Bu durum tipik olarak buluşun TR 1’de anlatılan kısımları ile TR 2’de anlatılan kısımlarının EP 1 başvurusunda toplanması sonucunda ortaya çıkar.

 

Birden fazla rüçhan alarak yapılan bir başvuruda farklı istemlerin farklı rüçhan haklarına atanması mümkün mü?

Avrupa Patent Sözleşmesi üzerinden tartışılacak olursa Md. 88(2) kapsamında alınan birden fazla rüçhanın farklı ülkelerden alınmış olması mümkündür.

 

Birden fazla rüçhan talebi yaparak oluşturulan bir başvuruda ne gibi hukuki komplikasyonlar oluşabilir?

Avrupa Patent Sözleşmesi üzerinden tartışılacak olursa ve Md. 88(2)’ye göz atılırsa bir başvurunun birden fazla rüçhanı olabileceği belirtilmektedir. Şekil 3’teki zaman akışına bakılırsa mesela EP 1’e ait 5 istemden üçü TR 1 ve kalan 2’si TR 2 tarihine atanmış olabilir. Bu durum tipik olarak buluşun TR 1’de anlatılan kısımları ile TR 2’de anlatılan kısımlarının EP 1 başvurusunda toplanması sonucunda ortaya çıkar. Ancak eğer TR 1 ve TR 2’de iki farklı buluş varsa bu strateji çalışmayacaktır; zira Avrupa Patent Sözleşmesi Md. 87(1) yazımına dikkat edilirse rüçhan hakkı aynı buluş için tanımlanmış bir haktır. Farklı buluşların mozaik şeklinde birleştirilmesi bu kombinasyonun EP 1 başvurusunda ilk kez yer alıyor olması gerekçesiyle iki rüçhanın da düşmesi sonucunu doğurabileceği gibi (TR 1 ve TR 2’de ayrı ayrı anlatılan özelliklerin birleşmiş biçimi EP 1’de ilk kez açıklandığından rüçhan hakkı geçersiz) EP 1 için Avrupa Patent Ofisi tarafından iki buluş içerdiği gerekçesiyle Md. 82 altında buluş bütünlüğü itirazı da gelebilir.

 

Önceki bir başvurudan rüçhan talep edilen bir başvurunun metninde söz konusu önceki rüçhan başvurusunda anlatılan kimi özellikler yazılı değil ise bu bir sorun teşkil eder mi?

Önceki bir başvurudan rüçhan talep edilmesi söz konusu önceki başvurudaki buluşun yeni başvuruda da aynen ifade ediliyor olduğu anlamına gelmez. İkinci başvuru yazılırken içerisine önceki başvurunun yani rüçhan hakkının kullanılacağı başvurunun içindeki teknik unsurlar eklenmelidir. Rüçhanlı başvuru yapmak o teknik içeriği otomatik olarak eklenmiş olmasını sağlamaz. Rüçhan talebi yaparak elde edilen kazanım eğer rüçhan başvurusundaki teknik kısımlar yeni başvuruya da eklenmiş ise o kısımların efektif başvuru tarihi olarak rüçhan başvurusuna atanabilmesini sağlar. Eğer ikinci başvurunun içinde rüçhan başvurusunun ilgili kısımları olmadan rüçhan talebi yapıldıysa, ikinci başvuruyu başvuru tarihinden daha sonraki bir tarihte düzeltirken rüçhan başvurusunda mevcut olan ama ikinci başvuru metninde yer almayan özellikleri eklemek suretiyle değiştirmek mümkün olmayacaktır (EPO İnceleme Kılavuzu-Guidelines for Examination H.IV, 2.3.5 ve Temyiz Kurulu T26/85 kararı). Bu denenirse bile Md. 123(2) itirazına uğranması söz konusudur.

 

Rüçhan talep edilen önceki başvurunun içeriğini otomatik olarak yeni başvuruya dahil etmenin bir yolu var mıdır?

Avrupa Patent Sözleşmesi üzerinden konuşulacak olursa referanslı başvuru Avrupa Patent Sözleşmesi’nde (R40(1)(c)) daha sonra yapılan bir Avrupa başvurunun daha önce yapılan herhangi bir başvurunun tarifname ve çizimler anlamında birebir kopyası olarak kabul edilebileceği anlamına gelmektedir. Dolayısıyla rüçhan talep edilen önceki başvurunun içeriği otomatik olarak aynı zamanda rüçhan talepli yeni başvurunun içeriğine dönüşmektedir.

 

Referanslı başvuru ne demektir? Rüçhanlı başvurudan farkı nedir?

Avrupa Patent Sözleşmesi üzerinden konuşulacak olursa referanslı başvuru Avrupa Patent Sözleşmesi’nde (R40(1)(c)) daha sonra yapılan bir Avrupa başvurunun daha önce yapılan herhangi bir başvurunun tarifname ve çizimler anlamında birebir kopyası olarak kabul edilebileceği anlamına gelmektedir. Yani daha önce yapılmış bir başvurunun aynısını Avrupa Patent Ofisi’ne sadece numarasını, başvuru yapılan ülkeyi ve başvuru tarihini sunarak bir Avrupa patenti talep etmek mümkündür. Bu noktada EPC 2000 ile EPO’ya hiçbir tarifname ve çizim vermeden başvuru yapma imkanı getirilmiştir. Referanslı bir Avrupa başvurusunun referans başvurudan rüçhan alması tercihe bağlıdır. Eğer Avrupa Patent Sözleşmesi Md. 87(1)’de tanımlı on iki aylık rüçhan süresi dolduysa referanslı başvurudan rüçhan talep etmek elbette mümkün olmayacaktır.

 

Rüçhan talep edilen önceki başvurunun kimi özelliklerinin önceki başvurunun istemlerinde yer almıyor olması bir problem teşkil eder mi?

Avrupa Patent Sözleşmesi üzerinden konuşulacak olursa Md. 88(4)’e göre rüçhan alınan başvurudaki teknik özelliklerin bir önceki başvuruda istemlerde yer alıyor olması zorunlu değildir. Ancak rüçhan hakkının geçerli kabul edilmesi için tarifname takımına bir bütün halinde bakan konu hakkında uzman kimsenin ikinci başvurudaki teknik özellikleri ilk başvurudan hareketle açık ve dolaysız olarak anlayabiliyor kabul edilebilmesi gerekir. Bu durum EPO Yüksek Temyiz Kurulu’nun G2/98 kararında açıklanmaktadır.